Present Perfect vs Past Simple

Witam.
Jako, że zastosowanie wyżej wymienionych czasów czasami sprawia mi jeszcze pewne trudności mam do Was pytanie.

Jeśli np. oglądając mecz jedna z drużyn strzeliła bramkę i chcę powiedzieć "Udało im się", powinienem użyć:

Present Perfect:
"They have made it!"

czy może Past Simple:
"They made it!"

I prosiłbym o ewentualne wyjaśnienie dlaczego ten a nie inny czas. Myślę, że to pomoże mi w lepszym zrozumieniu różnic między tymi czasami w niektórych sytuacjach.

present perfect
bo mecz trwa, to się właśnie zdarzyło.

simple past mozesz uzyc w relacji z meczu w gazecie
they finally made it the second half with a beautiful header from Rooney.

A gdyby mecz się zakończył i mówiłbym to przykładowo parę godzin po meczu to również powinienem użyć Present Perfect? Ja rozumię to w ten sposób, że mówię "Udało im się" i ma to pewien skutek w teraźniejszości, bo np. zdobyli 3 punkty w tabeli, ale nie wiem czy mój tok rozumowania jest poprawny.

Też z tym miałem problem zawsze. Ale z tego co wnioskuję po przejrzeniu dokładniej zasad użycia pp, to w sensie skutku w terazniejszosci może wystąpić wtedy, kiedy rozmawiasz z kims i odnosisz sie do czegos, co z jakiejs przyczyny staje sie w tej chwili akurat wazne.
- Where are my shoes?
- I have hidden them.
W sytuacji kiedy cos relacjonujesz, raczej niezaleznie od skutku uzywa sie natomiast past simple.
I jeszcze trzeba zwrocic uwage na takie cos:
- Where is my wallet, you robber?!
- Do not call me like this, I did not steal it!
Tu, mimo ze jest rozmowa i odnosisz sie do czegos z przeszłości, co ma znaczenie w terazniejszosci, to zastosowanie ' have not stolen it ' oznaczałoby w domyśle : have not stolen it yet, czyli ze jeszcze nie ukradłem, jako że present perfect odnosi sie do czegos, co moze sie jeszcze zmienic, w odróżnieniu od simple past.

Tak, wtedy 'udalo im sie' odnosiloby sie do sukcesu, jaki osiagneli, wygrywajac mecz, np. dążyli do awansu na 3. miejsce w tabeli i wreszcie dzisiaj im sie udało albo dzisiaj w ostatniej kolejce udało im się utrzywać w lidze.

Dziękuję za odpowiedź. Rozjaśniło mi to sprawę trochę bardziej. Czyli z tego co zauważyłem dużo zależy też od kontekstu i sposobu w jaki odnosimy się do danej sytuacji. Czy wiążemy ją z teraźniejszością (widząc jakieś skutki) czy traktujemy ją jako zdarzenie przeszłe, zakończone i nie mające widocznych skutków.

Jeszcze takie jedno pytanko. W przykładzie, który podał darkdogg:

- Where is my wallet, you robber?!
- Do not call me like this, I did not steal it!

Czy zdanie "I haven't stolen it!" nie oznaczałoby mniej więcej "Nie ukradłem go (więc go nie mam - mamy tutaj skutek w teraźniejszości)."?
Inny przykład. Gdyby pytanie brzmiało po prostu: "Where is my wallet?" to jeżeli odpowiedzielibyśmy "I haven't seen it. (więc nie wiem gdzie jest)" to czy byłoby to poprawne?

wg mnie trzeba patrzeć na to w ten sposób: w zasadzie wszystko ma swoje skutki, kwestia tego, czy zostaną one w jakiś sposób wyszczególnione w naszej wypowiedzi ;)

Możesz powiedzieć: I broke my arm/I have broken my arm. Oba będą dotyczyły przeszłości, to pierwsze jakiejs dalszej, to drugie może oznaczać, że właśnie złamałeś rękę, lub też że ma to jakiś wpływ na coś, o czym chcesz wspomnieć za chwilę, np. I have broken my arm and so I cannot play the guitar. Jeśli nie wspomnisz o konkretnym skutku w sposób jawny, to raczej używasz simple past, no bo przecież gdyby tak nie było, to zawsze można znaleźć milion różnych skutków jakiejś czynności.

Wydaje mi się, że ważniejsza w przeczeniach po prostu jest zasada, o której wspomniałem pisząc wcześniej, czyli aktualność i możliwość zmiany, a nie nawiązanie do czegoś ważnego z aktualnego punktu widzenia. Ogólnie to spotkałem się z takim czymś w teście i tak to było mniej więcej uzasadnione.

W sumie to ma sens. Bo przecież gdybyśmy chcieli powiedzieć np. "Oni zgasili światło" (a było to np. miesiąc temu - wiem dziwny przykład :D) to faktycznie chyba bardziej pasuje tu Past Simple. Niby to ma skutek w teraźniejszości (chociażby mniejszy rachunek za prąd), ale tak jak darkdogg napisał, wszystko ma swoje skutki, więc użycie tutaj Present Perfect byłoby raczej dziwne.

W Twoim przykładzie pasuje wyłącznie Past Simple. Present Perfect nie jest używany z określnikami czasu typu miesiąc temu, dwa lata temu

Wiadomo, to jest oczywiste. Chodziło mi raczej o wypowiedź, w której nie podalibyśmy, że było to np. "2 months ago". Chciałem tylko odnieść się do tego co napisał darkdogg, że jeżeli nie wspomnimy o konkretnym skutku to używamy raczej Past Simple. Wszystko ma swoje skutki w teraźniejszości, choćby nie wiem jak dawno temu się wydarzyło.