Ścieżka kształcenia

Czy istnieje optymalna ścieżka kształcenia tłumaczy?

Takie pytanie zadała jedna z uczestniczek warsztatów tłumaczenia sprawozdań finansowych w Krakowie. A oto odpowiedź:

Nie ma idealnej metody edukacji tłumacza. Istnieją za to sprawdzone i skuteczne sposoby pogłębiania wiedzy i rozszerzania kompetencji koniecznych do wykonywania tego zawodu. Aby je jednak określić, trzeba wcześniej sprecyzować, jakiego rodzaju wiedza i umiejętności są wymagane od tłumaczy.

Oczekiwane kompetencje tłumaczy pisemnych oraz metody ich doskonalenia

Znajomość języka obcego

Biegłe posługiwanie się językiem obcym stanowi podstawę warsztatu pracy tłumacza.

• Studia językowe. Jednym z pierwszych etapów zdobywania kwalifikacji, na jakie decyduje się większość osób wykonujących zawód tłumacza, jest rozpoczęcie studiów wyższych na kierunku związanym z językiem obcym (filologia, lingwistyka stosowana, kolegia języków obcych). Chociaż wymienione kierunki różnią się w zakresie materiału i metod nauczania języka, stanowią one dobrą podstawę do wykonywania zawodu tłumacza.
  
  
• Certyfikaty językowe. Intensywna nauka i przygotowywanie się do egzaminów przekłada się na wyższy poziom umiejętności.
  
  
• Dodatkowe szkolenia językowe. Uzupełniające kursy językowe, wartościowe zwłaszcza dla osób, które nie studiują filologii lub lingwistyki.
  
  
• Wyjazdy zagraniczne. Kilkumiesięczny lub kilkuletni pobyt za granicą pozwala podnieść podwyższa kwalifikacje językowe. Konieczne jest jednak połączenie wyjazdu ze studiami językowymi bądź pracą związaną z intensywnym posługiwaniem się językiem.
  
  
• Samodzielna nauka języka. Wykorzystywanie pojawiających się sytuacji do nauki języka, jak np. książki, gazety, telewizja, radio, Internet, korespondencja z obcokrajowcami.
  
  

Znajomość języka polskiego

Doskonalenie umiejętności w zakresie języka polskiego bywa bardzo często pomijane lub traktowane z niedostatecznym naciskiem. Tymczasem znajomość poprawnej polszczyzny jest jedną z najważniejszych kompetencji tłumaczy, miedzy innymi dlatego, że około połowa tłumaczeń wykonywana jest z języka obcego na polski. Osoby posiadające ?lekkie pióro? i potrafiące szybko i zrozumiale pisać, szybciej rozwijają swoje kompetencje tłumaczeniowe.

• Filologia polska. Studia poświęcone językowi polskiemu dają solidne fundamenty do sprawnego posługiwania się językiem polskim.
  
  
• Warsztaty pisania - wykorzystywanie wszelkich okazji do treningu pisania, jak np. konkursy dziennikarskie, pisanie esejów, form literackich.
  
  
• Aktywne czytanie tekstów specjalistycznych. Czytanie dużych ilości tekstów bez koncentrowania się na ich strukturze nie wystarcza do rozwijania umiejętności językowych. Konieczne jest do tego celowe i świadome analizowanie występujących w nich konstrukcji.
  
  
• Wykorzystywanie słowników języka polskiego. Aktywne posługiwanie się dostępnymi słownikami językowymi, jak słownik ortograficzny, języka polskiego, języka obcego, poprawnej polszczyzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, korpusy językowe.
  
  
• Współpraca z doświadczonym redaktorem. Rozpoczynając działalność tłumacza warto nawiązać kontakty z wykwalifikowanymi redaktorami, którzy będą mogli zwracać uwagę na popełniane błędy językowe.
  
  

Dogłębna wiedza merytoryczna

Tłumacz tekstów specjalistycznych musi bardzo dobrze poruszać się w tematyce wykonywanych tłumaczeń. Jednymi z najczęstszych błędów popełnianych przez tłumaczy są błędy merytoryczne wynikające z nieznajomości tematu.

• Studia specjalistyczne - studia dzienne lub podyplomowe, np. z finansów, rachunkowości. Tłumacz decydujący się na specjalizację w przekładzie tekstów prawnych musi znać bardzo dobrze podstawy prawa polskiego i międzynarodowego.
  
  
• Opieranie się na rzetelnych źródłach - korzystanie z wzorców dokumentów publikowanych przez duże firmy znane na rynku kapitałowym.
  
  
• Literatura fachowa - uzupełniane wiedzy na podstawie fachowych wydawnictw, obcojęzycznej literatury.
  
  
• Określenie swojej specjalizacji. Studia wyższe stanowią dobry okres na podjęcie decyzji o zakresie swoich tłumaczeń. Na rynku tłumaczy jest bardzo wysoka konkurencja - aby skutecznie odróżnić się od innych, niezbędne jest określenie wąskiej dziedziny specjalizacji i pogłębianie wiedzy w tym kierunku. Umiejętność wyszukiwania informacji i sprawność w posługiwaniu się narzędziami komputerowymi.
  
  
• Opracowywanie bazy własnych źródeł. Podczas budowania bazy źródeł informacji należy ze szczególną ostrożnością podchodzić do materiałów prezentowanych na polskich stronach www. Warto korzystać przede wszystkim ze źródeł angielskojęzycznych (zob. Jak wykorzystać Google w pracy tłumacza).
  
  
• Programy biurowe. Edytor tekstów stanowi dla tłumacza pisemnego jedno z najważniejszych narzędzi pracy. Tłumacz powinien szybko przyswoić sobie jego podstawowe i zaawansowane funkcje (zob. Skróty klawiaturowe).
  
  
• Programy do nauki szybkiego pisania. Szybkość i sprawność pisania na komputerze można doskonalić dzięki dostępnym programom, jak np. Mistrz Klawiatury.
  
  
• CAT - wykorzystywanie narzędzi wspomagających pracę tłumacza.
  
  

Umiejętności tłumaczeniowe

• Studia podyplomowe dla tłumaczy. Popularność tej formy edukacji zauważalnie wzrasta. Obecnie około dziesięciu uczelni w Polsce prowadzi kursy dla tłumaczy oraz studia podyplomowe.
  
  
• Weryfikacja - analiza własnych tłumaczeń zredagowanych przez weryfikatorów. Przy współpracy z klientem czy agencją tłumaczeń warto zadbać od samego początku o informacje zwrotne o popełnionych błędach. Pozwala to na poznanie swoich słabszych stron i ich eliminację.
  
  
• Egzaminy na tłumacza przysięgłego - wprowadzone od tego roku egzaminy, przeprowadzane przez państwową komisję egzaminacyjną. Przygotowywanie się do testów pozwala na systematyczne podnoszenie kwalifikacji.
  
  
• Warsztaty tłumaczeń - uczestnictwo w dostępnych szkoleniach organizowanych przez uczelnie oraz biura tłumaczeń.
  
  
• Pogłębianie wiedzy teoretycznej z dziedziny tłumaczeń. Pomimo że tłumaczenie należy do zawodów bardzo praktycznych, dodatkowe uzupełnianie teorii poszerza horyzonty.
  
  
• Uczestnictwo w forach dyskusyjnych. Grupy dyskusyjne stanowią cenne źródło wiedzy i pomocy przy tłumaczeniu. Zarówno korzystanie ze znalezionych informacji, jak i udzielanie odpowiedzi pozwala na efektywne poszerzanie własnej bazy słów i zwrotów.
  
  
• Praktyczne doświadczenie - umiejętności i wiedza zdobyte na bazie praktycznych doświadczeń we współpracy z klientami.
  
  
• Wspólna praca. Skuteczną metodą zapobiegającą utrwalaniu się popełnianych błędów jest wspólna praca i dokonywanie wzajemnej weryfikacji własnych tekstów.