Angielskie czasowniki frazowe z dopełnieniem i bez dopełnienia
Zachęcamy do przeczytania wstępu do czasowników frazowych przed zapoznaniem się z poniższymi objaśnieniami.
phrasal verb z dopełnieniem lub bez
Aby poprawnie wplatac do wypowiedzi czasownik frazowe, ważne jest zapamiętanie, czy dany czasownik wymaga użycia dopełnienia bliższego. O co w tym chodzi? Otóż niektóre czasowniki dla pełni znaczenia potrzebują kogoś lub czegoś, podczas gdy inne czasowniki są ,,samodzielne” — mają samodzielne znaczenie, można po nich postawić kropkę.
Podział na czasowniki z dopełnieniem i bez niego dotyczy nie tylko czasowników frazowych, ale ogólnie czasowników podstawowych, i jeśli chcecie zapoznać się głębiej z tym zagadnieniem, zapraszamy do osobnej zakładki.
transitive phrasal verbs
Czasowniki, z którymi używamy dopełnienia, inaczej czasowniki przechodnie, nazywają się po angielsku transitive verbs. Oto kilka przykładów wśród phrasal verbs:
| put on | założyć |
| bring up | wychowywać |
| call off | odwołać |
| come across | natknąć się |
| look for | szukać |
Powyższe czasowniki dla pełni znaczenia potrzebują kogoś lub czegoś, czyli dopełnienia. Gdy mówimy
| Nie zapomnij założyć |
czegoś brakuje, prawda? Ale kiedy dodamy rękawiczki (dopełnienie), zdanie nabierze sensu:
| Nie zapomnij założyć rękawiczek. |
Po angielsku wygląda to tak:
| Don't forget to put on your gloves. |
Spójrzcie na zdania z pozostałymi transitive phrasal verbs wymienionymi powyżej:
| It's not easy to bring up four kids. | Nie jest łatwo wychować czworo dzieci. |
| They called off the wedding two days before the ceremony. | Odwołali ślub dwa dni przed ceremonią. |
| I came across my grandpa's old photos while clearing up the attic. | Sprzątając na strychu, natknąłem się na stare zdjęcia dziadka. |
| Are you looking for me? | Szukasz mnie? |
transitive phrasal verbs — miejsce dopełnienia, czasowniki rozdzielne i nierozdzielne
Dopełnienie to jest ten ktoś lub coś, o którym wspomnieliśmy w poprzednim akapicie.
W grupie czasowników frazowych używanych z dopełnieniem można dokonać podziału na czasowniki, których elementy są rozdzielne i nierozdzielne.
W przypadku, gdy czasownik frazowy jest rozdzielny, dopełnienie może pojawić się w dwóch miejscach:
| They called off the wedding two days before the ceremony. |
| albo |
| They called the wedding off two days before the ceremony. |
| Don't forget to put on your gloves. |
| albo |
| Don't forget to put your gloves on. |
Musimy dodatkowo zwrócić uwagę, że jeśli dopełnieniem jest zaimek osobowy, poprawna gramatycznie jest tylko wersja z dopełnieniem
,,w środku”, czyli:
| They called it off two days before the ceremony. |
| a nie |
I tak samo:
| Don't forget to put them on. |
| a nie |
Zwracamy też uwagę, że gdy dopełnienie jest dłuższym wyrażeniem (np. the ceremony which they had arranged several months earlier), umieścimy je na końcu, czyli:
| They called off the ceremony which they had arranged several months earlier. |
| a nie |
Drugą podgrupą w kategorii transitive phrasal verbs są czasowniki nierozdzielne. W tym przypadku dopełnienie można wstawić tylko po wszystkich elementach czasownika, czyli:
| Are you looking for me? |
| a nie |
I tak samo:
| I came across my grandpa's old photos while clearing up the attic. |
| a nie |
intransitive phrasal verbs
Pozostały do omówienia czasowniki frazowe, których używamy bez dopełnienia bliższego, czyli czasowniki frazowe nieprzechodnie — po angielsku intransitive phrasal verbs. Należą do nich przykładowo:
| break out | wybuchnąć |
| grow up | dorosnąć, dorastać |
| catch on | zdobyć popularność, przyjąć się |
| dress up | wystroić się |
| take off | wystartować |
Jak się zachowują w zdaniach?
| When the war broke out, they lost touch. | Kiedy wybuchła wojna, stracili ze sobą kontakt. |
| She grew up in a small village in the south of the country. | Dorastała w małej wiosce na południu kraju. |
| I hope this trend will soon catch on. | Mam nadzieję, że ten trend wkrótce się przyjmie. |
| We're only going to the shops. There's no need to dress up. | Idziemy tylko na zakupy. Nie ma potrzeby się stroić. |
| Their plane has just taken off. | Ich samolot właśnie wystartował. |
Jak widać, po takim czasowniku (bierzemy pod lupę zdanie angielskie, nie polskie tłumaczenie, w którym szyk wyrazów może być mylący!) nie mamy dopełnienia, czyli czegoś, co odpowiadałoby na pytanie what? albo who?
phrasal verbs z dopełnieniem lub bez
Są też czasowniki frazowe, które mogą być używane z dopełnieniem lub bez niego, np:
| I woke up at 7.00. | Obudziłam się o siódmej. |
| I woke up the children I woke the children up at 7.00. |
Obudziłam dzieci o siódmej. |
| How are we going to get out of here? | Jak się stąd wydostaniemy? |
| My key had fallen into the drain and I couldn't get it out. | Mój klucz wpadł do odpływu kanalizacyjnego i nie mogłem go wydostać. |
Wake up czy get out to akurat dość specyficzne przykłady, bo — z dopełnieniem czy bez — znaczenie czasownika pozostaje prawie bez zmian. W innych przypadkach dopełnienie zmienia znaczenie „frejzala”. Przykładem niech będzie kombinacja take + off.
| transitive | Take off your shoes! Take your shoes off! |
Zdejmij buty! |
| intransitive | The plane has just taken off. | Samolot właśnie wystartował. |
I kolejne:
| transitive | The neighbours turned him in to the police. | Sąsiedzi wydali go policji. |
| intransitive | Time to turn in! | Pora iść spać! |
| transitive | I'll look up this word in a dictionary. I'll look this word up in a dictionary. |
Sprawdzę to słowo w słowniku. |
| intransitive | Things are beginning to look up for me. | Moje sprawy zaczynają wyglądać coraz lepiej. |
No dobrze. A jak poznać, do której grupy należy dany czasownik frazowy? Tutaj niestety nie mamy dla Was prostej regułki typu ,,jeśli ma dwie sylaby, to podpada pod kategorię A”. Nic z tych rzeczy. Informacji o tym, jak używać jakiegoś czasownika frazowego (tzn. czy wymaga dopełnienia i jeśli tak, to czy dopełnienie jest ruchome) należy szukać w słownikach i opracowaniach gramatycznych. Bardzo pomocne są przykłady, w których phrasal verbs pokazane są w kontekście — można z nich wiele wydedukować. Analizujcie zatem zdania, w których użyto phrasal verbs, piszcie własne przykłady, i tak, krok po kroku, czasowniki frazowe przestaną być dla Was ,‚czarną magią”.
