Następstwo czasów w mowie zależnej
Jak wspomnieliśmy wcześniej, mowy zależnej (Reported/Indirect Speech) używamy, kiedy chcemy przekazać czyjąś wypowiedź nie cytując dokładnie tego, co ktoś powiedział, ale przekazując treść tej wypowiedzi.
Pokazaliśmy, jak zmienia się czas przy tworzeniu zdania w mowie zależnej. Mamy do czynienia z następstwem czasów. Stosowanie następstwa czasów polega na COFNIĘCIU czasu użytego w zdaniu podrzędnym. Jako że taka definicja niewiele pewnie tłumaczy, przeanalizujmy to na przykładach.
| mowa niezależna | mowa zależna |
| Jack said "I am handsome." | Jack said (that)* he was handsome. |
| Jack powiedział: "Jestem przystojny." | Jack powiedział, że jest przystojny. |
W pierwszym zdaniu w mowie niezależnej przekazujemy to, co powiedział Jack w czasie teraźniejszym: I'm handsome. Nie ma tu nic dziwnego — cytujemy po prostu dokładnie to, co usłyszeliśmy. Jeśli jednak do przekazania tej informacji chcemy zastosować mowę zależną, musimy „cofnąć” czas — z czasu teraźniejszego (Present Simple) robi się czas przeszły (Past Simple): ...that he was handsome.
*that w nawiasie oznacza, że możemy to słówko ominąć bez zmiany znaczenia zdania.
Zwróćmy uwagę, że na polski nadal tłumaczymy zdanie w czasie teraźniejszym!
No dobrze, a co jeśli pierwsze zdanie będzie w czasie przeszłym? Nic trudnego — cofamy czas przeszły „o jedno oczko” i otrzymujemy czas zaprzeszły. Zobaczmy:
| mowa niezależna | mowa zależna |
| Jack said "I was handsome." | Jack said (that) he had been handsome. |
| Jack powiedział: "Byłem przystojny." | Jack powiedział, że był przystojny. |
Jak widać Past Simple zmienił się w Past Perfect.
Oto zestawienie zmian czasów:
| mowa niezależna | mowa zależna | |
| Present Simple | » | Past Simple |
| Sue said "I don't like him." | » | Sue said (that) she didn't like him. |
| Present Continuous | » | Past Continuous |
| "The sun is shining," he said. | » | He said the sun was shining. |
| Past Simple | » | Past Perfect |
| Monica said "I wrote a letter." | » | Monica said she had written a letter. |
| Present Perfect | » | Past Perfect |
| "I have lost my keys," said Mike. | » | Mike said (that) he had lost his keys. |
| Present Perfect Continuous | » | Past Perfect Continuous |
| Mr Brown said "I've been working for this company for 3 years." | » | Mr Brown said he had been working for that company for 3 years. |
| Future Simple | » | Future in the Past |
| "I will do it tomorrow," said Jenny. | » | Jenny said she would do it the next day. |
| Future Continuous | » | Future Continuous in the Past |
| "She will be working on the project tomorrow at 5," said George. | » | George said she would be working on the project the next day at 5. |
Także niektóre czasowniki modalne się zmieniają:
| mowa niezależna | mowa zależna | |
| will | » | would |
| can | » | could |
| may | » | might |
| shall | » | should |
| would | » | would |
| could | » | could |
| might | » | might |
| should | » | should |
Kilka przykładów:
| mowa niezależna | mowa zależna | |
| can | » | could |
| "I can take it from you," he said to me. | » | He said he could take it from me. |
| may | » | might |
| "I may help you when you need it." | » | She said she might help me when I needed it. |
| shall | » | should |
| "Shall I help you?" | » | She asked if she should help me. |
Czasów zaprzeszłych oczywiście nie można jeszcze bardziej cofnąć. Zostawiamy je w takim przypadku bez zmian:
| mowa niezależna | mowa zależna | |
| Past Perfect | » | Past Perfect |
| Margaret said "I had hoped to meet him finally." | » | Margaret said she had hoped to meet him finally. |
| Past Perfect Continuous | » | Past Perfect Continuous |
| She said "I had been baking the cake then." | » | She said (that) she had been baking the cake then. |
Kiedy jeszcze nie ma następstwa czasów?
Kiedy relacjonujemy coś, co ktoś mówi w tej chwili. Np. rozmawiamy na ulicy i nie wszystko dobrze słychać (kiedy właśnie przejeżdża ciężarówka):
| Jack: "I don't have enough money to buy this book." Mary: "What did he say?" David: "He said he doesn't have enough money to buy the book." lub "He says he doesn't have enough money to buy the book." |
Jack: "Nie mam wystarczająco pieniędzy, żeby kupić tę książkę." Mary: "Co on powiedział?" (Właśnie przejechała ciężarówka i Mary nic nie slyszała.) David: "Powiedział, że nie ma wystarczająco pieniędzy, żeby kupić tę książkę." lub "Mówi, że nie ma wystarczająco pieniędzy, żeby kupić tę książkę." |
W powyższym przypadku nie zastosowaliśmy następstwa czasów, ponieważ w ciągu tych paru sekund nie zmienił się stan portfela Jacka. Między jego wypowiedzią a powtórzeniem jej przez Davida nie minęło dużo czasu.
