Czasownik modalny must – obowiązek i konieczność
Teraz zajmiemy się bardzo często używanym czasownikiem modalnym must. W większości przypadków wyraża on konieczność zrobienia czegoś. Ze względu na zbieżność tlumaczenia, czasownik modalny must dobrze jest przedstawić w zestawieniu z czasownikiem have to. Oba te czasowniki znaczą musieć, ale używamy ich w różnych kontekstach.
must i have to dla wyrażenia konieczności
Zwróćcie uwagę na opis, który wyjaśnia podstawowe rozróżnienie między must i have to:
| must | musieć (Używamy, aby wyrazić, że czujemy się zobowiązani do spełnienia ważnego obowiązku.) |
| have to | musieć (Również odnosi się do potrzeby spełniania ważnego obowiązku. Różnica polega na tym, że w przypadku have to nie my czujemy taką wewnętrzną potrzebę, ale mamy narzucony obowiązek.) |
Porównajmy przykłady:
| I must tidy my room. | Muszę posprzątać pokój. (Sam/a zdecydowałem/-am się posprzątać pokój, np. ponieważ zaczęła mnie już denerwować sterta śmieci.) |
| I have to do my homework. | Muszę odrobić zadanie domowe. (Mamy do czynienia z obowiązkiem narzuconym przez nauczyciela/-kę i wcale nie musimy mieć silnej potrzeby, żeby zadanie domowe wykonać. Ale mus to mus.) |
To podstawowe rozróżnienie dotyczy głównie 1. os. liczby pojedynczej — w kolejnych przykładach zwrócimy uwagę na inne kruczki.
Spójrzmy na więcej przykładów z must i have to w zdaniach twierdzących, a potem omówimy przeczenia i pytania.
must i have to — zdania twierdzące
W tym miejscu skupimy się na formie, ale rozwiniemy też nieco wiadomości na temat kontekstu, w którym używamy must i have to.
Jeśli chodzi o formę, to po czasowniku must wstawimy oczywiście bezokolicznik:
| I must check something | Muszę coś sprawdzić. |
Czasownik have to również wymaga bezokolicznika, nie można jednak pominąć to:
| We have to send them an offer. | Musimy przesłać im ofertę. |
Must używamy w tej samej formie dla każdej osoby, np:
| I must go. | Muszę iść. |
| She must wash the dishes. | Ona musi pozmywać naczynia. |
| They must mow the lawn. | Oni muszą skosić trawnik. |
Natomiast czasownik have to odmienia się przez osoby. W czasie terażniejszym dla 3. osoby liczy pojedynczej przybiera formę has to:
| I, you, we, they | » | have to |
| she, he, it | » | has to |
Spójrzcie na przykłady:
| I have to study. | Muszę się uczyć. |
| She has to change clothes. | Ona musi się przebrać. |
| They have to cancel their order. | Oni muszą odwołać zamówienie. |
Warto wspomnieć, że have to w potocznym użyciu przybiera formę have/has got to. Poświęcimy jej trochę miejsca w dalszej części, na razie sygnalizujemy jej obecność poprzez dwa przykłady:
| We've got to go. | Musimy iść. |
| She's got to change her behaviour. | Ona musi zmienić swoje zachowanie. |
Spójrzcie na więcej przykładów z must i have to w zdaniach twierdzących.
Zwracamy uwagę na kontekst, który decyduje o użyciu must:
| Passengers must produce a valid ticket. | Pasażerowie muszą okazać ważny bilet. (Informacja na dokumentach lub ogłoszeniach w przestrzeni publicznej.) |
| I must get up before six tomorrow. | Muszę jutro wstać przed szóstą. (Osobiście uważam, że powinienem — wewnętrzny nakaz.) |
| We must take the 8.30 train. | Musimy pojechać tym pociągiem o 8.30. (Wszystko wskazuje na to, że jest to lepszy wybór.) |
| You must read this book. | Musisz przeczytać tę książkę. (Mocna rekomendacja.) |
A teraz podobne przykłady z have to z wyjaśnieniem kontekstu:
| I have to be there as soon as possible. | Muszę tam być jak najszybciej. (Zewnętrznie narzucona konieczność.) |
| We have to take the 8.30 train. | Musimy pojechać tym pociągiem o 8.30. (Nie mamy wyboru, jest to nieuniknione, bo np. jest jedyną opcją.) |
| You have to read this book. | Musisz przeczytać tę książkę. (Wymóg odgórny — książka jest np. lekturą obowiązkową w szkole.) |
| I have to get up before six every morning. | Codziennie muszę wstawać przed szóstą. (Narzucona odgórnie rutyna.) |
kiedy użyć must a kiedy have to
Ponadto, trzeba pamiętać, że must dla wyrażenia konieczności ma tylko formę czasu teraźniejszego, więc w wielu sytuacjach, gdzie teoretycznie można by użyć must, trzeba skorzystać z have to, który daje więcej możliwości pod względem gramatycznym.
Czasownika must nie możemy użyć bezpośrednio po innym czasowniku modalnym ani w formie z końcówką -ing.
W takich sytuacjach, pozostaje nam czasownik have to, który ma formy nieregularne:
| bezokolicznik | past simple | past participle |
| have to | had to | had to |
Jak to wygląda w zdaniach? Spójrzcie na kilka przykładów:
| I may have to cancel the ticket. I |
Być może będę musiała anulować bilet. |
| We have had to change our plans. We |
Musieliśmy zmienić plany. |
| You would have to book a table. You |
Musiałabyś zarezerwować stolik. |
| I hate having to get up so early. I |
Nie znoszę tego, że muszę wstawać tak wcześnie. |
| You will have to change trains. You |
Będziesz musiał się przesiąść. |
W powyższych przykładach oczywiście nie musimy się zastanawiać, czy konieczność jest narzucona czy też wypływa z wewnętrznych pobudek. Forma jest jedna i tyle.
must w czasie przeszłym
Zgodnie z powyższym, również dla wyrażenia konieczności w czasie przeszłym nie użyjemy must, ale przeszłej formy czasownika have to, czyli had to.
| I had to get up at six yesterday. | Musiałem wczoraj wstać o szóstej. |
| We had to take a taxi. | Musieliśmy wziąć taksówkę. |
| She had to move out. | Musiała się wyprowadzić. |
Do tworzenia pytań i przeczeń użyjemy operatora did, tak samo jak w przypadku zwykłych czasowników. Przykłady zobaczycie w dalszej części.
tworzenie pytań z must i have to
W pytaniach stosujemy inwersję z czasownikiem must, ale raczej tylko w sytuacjach, gdy chcemy podkreślić naszą irytację czyimś zachowaniem, np:
| Must you always be so rude? | Czy ty zawsze musisz być taki nieuprzejmy? |
| Must you always ask those irritating questions? | Czy ty zawsze musisz zadawać te irytujące pytania? |
| Must you really be so harsh on him? | Czy ty naprawdę musisz być dla niego taki surowy? |
W pytaniach z have to użyjemy oczywiście operatora, odpowiedniego dla czasu, w którym się wypowiadamy.
W czasie Simple Present będzie to operator do/does:
| Do I really have to do this? | Czy naprawdę muszę to zrobić? |
| How much does he have to pay? | Ile on musi zapłacić? |
| What time do we have to be there? | O której godzinie musimy tam być? |
W czasie Simple Past operatorem będzie did:
| How much did you have to pay him? | Ile musiałeś mu zapłacić? |
| What time did she have to leave? | O której godzinie musiała wyjść? |
| Did they have to rent a car? | Musieli wynająć samochód? |
W pozostałych czasach również w pytaniach głównym czasownikiem będzie have to, w formie odpowiedniej dla danego czasu czy struktury gramatycznej, np:
| What time will you have to give it back? | O której godzinie będziesz musiał to oddać? (simple future) |
| How long have you had to take these pills? | Od jak dawna musisz brać te tabletki? (present perfect) |
| What would I have to do? | Co musiałbym zrobić? (first conditional) |
budowa przeczeń — mustn't czy don't have to
W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę na bardzo ważną rzecz, a mianowicie to, że można utworzyć formę przeczącą mustn't, jednak wtedy zmienia się znaczenie czasownika — mustn't znaczy nie wolno, a więc zamiast wyrażać brak konieczności, oznacza zakaz:
| You mustn't park here. | Nie wolno tutaj parkować. |
| She mustn't leave home. | Nie wolno jej wychodzić z domu. |
| We mustn't use dictionaries during exams. | Nie wolno nam korzystać ze słowników podczas egzaminów. |
Jak w takim razie wyrazić brak konieczności, czyli przeczenie od must? Znowu skorzystamy tutaj z czasownika have to, który do przeczenia potrzebuje operatora — w czasie teraźniejszym do lub does w formie przeczącej, czyli don't i doesn't.
| You don't have to take an umbrella. | Nie musisz brać parasolki. |
| I don't have to do any homework for tomorrow. | Nie muszę na jutro odrabiać pracy domowej. |
| Mrs Brown doesn't have to pay rent this month. | Pani Brown nie musi płacić czynszu w tym miesiącu. |
W innych czasach stosujemy have to oraz operatory wymagane dla danej struktury gramatycznej, np:
| We didn't have to pay for anything. | Nie musieliśmy za nic płacić. (simple past) |
| She hasn't had to do any homework since the beginning of the year. | Od początku roku nie musiała jeszcze odrabiać żadnej pracy domowej. (present perfect) |
| You wouldn't have had to cancel your flight. | Nie musiałbyś wtedy odwoływać lotu. (third conditional) |
have got to dla wyrażenia konieczności
Wspomnieliśmy wyżej o potocznej wersji have to, czyli have got to (w 3. osobie liczby pojedynczej oczywiście has got to).
Spójrzcie teraz na przykłady użycia have go to w zdaniach twierdzących, pytaniach i przeczeniach. Zwróćcie uwagę, że nie używamy w tym przypadku dodatkowego operatora:
| You've got to send out these invitations. | Musisz porozsyłać te zaproszenia. |
| I've got to get up before six every morning. | Codziennie muszę wstawać przed szóstą. |
| She's got to write a report. | Musi napisać raport. |
A teraz kilka przykładów w pytanich:
| Why have you got to get up so early? | Dlaczego musisz wstawać tak wcześnie? |
| Have I got to send these forms by tomorrow? | Czy muszę wysłać te formularze do jutra? |
| Has he got to have a visa? | Czy musi mieć wizę? |
I kilka przeczeń:
| We haven't got to decide today. | Nie musimy decydować dzisiaj. |
| I haven't got to be in the office tomorrow. | Nie muszę być jutro w biurze. |
| She hasn't got to wear a uniform. | Ona nie musi nosić mundurka. |
must dla wyrażenia prawdopodobieństwa
Poza najbardziej znanym zastosowaniem czasownika must, czyli do wyrażania konieczności czy obowiązku, must służy także do wyrażenia wysokiego stopnia prawdopodobieństwa, zarówno w odniesieniu do czasu teraźniejszego jak przeszłego.
W czasie teraźniejszym wygląda to tak:
| The keys must be somewhere here. | Te klucze muszą gdzieś tutaj być. (Na pewno gdzieś tu są, jestem tego pewien.) |
| Did you have a late night again? Man, you must be exhausted! | Znów zarwałeś noc? Człowieku, musisz być wyczerpany! (Na pewno jesteś wyczerpany, bo wszystko na to wskazuje.) |
| She's not answering the door. She must be sleeping. | Nie otwiera drzwi. Pewnie śpi. |
| It must take at least an hour to get there by bike. | Dotarcie tam rowerem zabiera na pewno co najmniej godzinę. |
Jak widzicie, po must użyjemy bezokolicznika w wersji teraźniejszej, w formie prostej (np. take) lub ciągłej (be sleeping).
W odniesieniu do przeszłości użyjemy must + perfect infinitive. Bezokolicznik ma wtedy formę have taken lub have been sleeping.
| She must have taken a taxi. | Pewnie pojechała taksówką. |
| He didn't answer the door. He must have been sleeping. | Nie zareagował na dzwonek do drzwi. Na pewno spał. |
| You worked ten hours without break? You must have been exhausted. | Pracowałeś 10 godzin bez przerw? Musiałeś być wyczerpany. |
Poruszyliśmy tu wiele ważnych kwestii. Jeśli nie wszystko od razu jest jasne, zachęcamy do kilkukrotnego przeczytania i analizy przykładów.
