Czasowniki modalne should i ought to – rady i powinność

Czasowniki should i ought to w większości przypadków mogą być stosowane wymiennie (should jest bardziej popularny i mniej formalny). Czasowników tych używamy m.in. żeby opisać obowiązek, ale już nie tak silny jak w przypadku must czy have to , tylko po prostu gdy mówimy, że coś jest zalecane, sugerowane, słuszne.

Posłuchajcie, jak wymawiamy te czasowniki:

A teraz spójrzcie na przykłady użycia:

Jak widać, zdania tłumaczymy identycznie. Jeśli chodzi o ich strukturę, to może nieco dziwić to przy ought to — jest to wyjątek wśrod czasowników modalnych, bo po should oraz pozostałych czasownikach modalnych od razu wstawiamy bare infinitive.

budowa zdań z czasownikami should i ought to

Jak wspomnieliśmy, czasownik should, podobnie jak inne czasowniki modalne, występuje w zdaniu z „gołym bezokolicznikiem” (bare infinitive), a ought wymaga użycia to.

przeczenia z should i ought to

Przeczenia tworzymy oczywiście przez dodanie not do should i ought, można też stosować skrócone formy:

tworzenie pytań

Pytania z czasownikami should i ought powstają przez inwersję:

kiedy używamy should i ought to

Czasowników should/oughtużywamy:

1. Do wyrażenia zobowiązania, które jest traktowane jako proponowane zachowanie raczej niż nieunikniona konieczność. Should/Ought to w tym kontekście oznacza zatem ‚‚radziłbym, żeby; myślę, że jest wskazane, słuszne” i nie sugeruje, że zalecenie zostanie na pewno wykonane (czyli jest to takie niewiążące zobowiązanie).

   You should start revising for the exam.	Powinieneś zacząć uczyć się do egzaminu.
   Fiona should think of moving out.	Fiona powinna pomyśleć o wyprowadzce.
   Children ought to be taught a foreign language as early as possible.	Dzieci powinno się jak najwcześniej uczyć języka obcego.
   You shouldn't eat so much chocolate.	Nie powinieneś jeść tyle czekolady.
   Your son shouldn't play computer games all day long.	Twój syn nie powinien cały dzień grać na komputerze.

2. Do wyrażania prawdopodobieństwa, czyli gdy spekulujemy, czy coś jest faktem:

   Mark ought to be here by now.	Marek powinien już tu być. (Marek chyba już tu jest.)
   The children should be sleeping, so try to keep quiet.	Dzieci powinny spać, więc postaraj się być cicho. (Dzieci chyba śpią.)
   Your photos should be ready by now.	Twoje zdjęcia powinny już być gotowe. (Zdjęcia chyba są gotowe.)
   Greg should be waiting for you in his office.	Greg powinien już czekać na ciebie w swoim biurze. (Greg chyba już czeka w biurze.)
   Derek ought to know the address. Ask him.	Derek powinien znać adres. Jego zapytaj. (Derek chyba zna adres.)

   Warto tu zwrócić uwagę, że takie zdania z should/ought to mogą prowadzić do dwuznaczności. Skoro czasowników tych używa się również do wyrażenia zobowiązania, powyższe przykłady można rozumieć na dwa sposoby, np.:

   	Mark ought to be here by now.
   prawdopobobieństwo	Marek powinien już tu być. (Marek chyba już tu jest.)
   zobowiązanie	Marek powinien już tu być. (Obiecał, że będzie. Dlaczego go jeszcze nie ma?)

   	Greg should be waiting for you in his office.
   prawdopodobieństwo	Greg chyba już czeka na ciebie w swoim biurze. (Możesz tam pójść i sprawdzić.)
   zobowiązanie	Greg powinien już czekać na ciebie w swoim biurze. (Tak było ustalone, więc dlaczego go tam jeszcze nie ma?)

3. Should można użyć tak jak shall — w pytaniach, które są ofertami lub którymi prosimy o radę czy potwierdzenie, z podmiotem I lub we:

   What should I wear for the party?	Co mam założyć na imprezę?
   Should I carry your bag?	Mam pani ponieść torbę?
   Who should I inform about the meeting?	Kogo mam poinformować o spotkaniu?
   Should we start?	Zaczynamy?
   Where should I put this?	Gdzie mam to położyć?

4. Kiedy mówimy, że coś się w przeszłości wydarzyło, choć nie powinno (lub odwrotnie: nie wydarzyło się, a powinno). Gdy np. nie posłuchaliśmy rady i zrobiliśmy coś po swojemu, a potem okazało się, że to był błąd. Po should(n't) lub ought(n't) to wstawiamy wtedy perfect infinitive:

   I should have listened to her more.	Powinienem jej bardziej słuchać. (Teraz żałuję, że tego nie robiłem.)
   I ought to have called the police!	Powinienem zadzwonić na policję! (Dlaczego tego nie zrobiłem?!)
   I should have brought a camera!	Powinienem zabrać aparat! (Jaka szkoda, że go nie zabrałem.)
   You should have kept your wallet in a safe place!	Powinieneś trzymać portfel w bezpiecznym miejscu! (A trzymałeś go w kieszeni i nic dziwnego, że ktoś ci go ukradł...)
   They oughtn't to have let him drive.	Nie powinni pozwalać mu prowadzić. (Zrobili źle, że pozwolili mu prowadzić.)
   We shouldn't have come here. There's nothing interesting to do.	Nie powinniśmy byli tu przyjeżdżać. Nie ma nic ciekawego do roboty.
   We should have taken a taxi.	Powinniśmy wziąć taksówkę. (Źle się stało, że nie wzięliśmy taksówki.)
   You ought to have learnt more for your exam.	Powinieneś się więcej uczyć do egzaminu. (Ale się leniłeś i nie zdałeś.)

5. Should(n't) można użyć, kiedy udzielamy rad z if I were you (zamiast would):

   I should book a table if I were you.	Na twoim miejscu zarezerwowałbym stolik.
   If I were you, I shouldn't go there alone.	Na twoim miejscu, nie szedłbym tam sam.

6. Should może się też pojawić w pierwszym okresie warunkowym w miejsce present tense. Warunek staje się wtedy bardziej wątpliwy do spełnienia:

   I'll look for your watch and If I should find it, I'll let you know.	Poszukam twojego zegarka i jeśli go znajdę (co jest raczej wątpliwe), dam ci znać.
   If Josh should want to see me, tell him I'll be back in an hour.	Jeśli Josh będzie się chciał ze mną widzieć (co jest raczej mało prawdopodobne), powiedz mu, że wrócę za godzinę.
   If we should have time, we'll do some sightseeing.	Jeśli będziemy mieć czas (w co raczej wątpię), pozwiedzamy trochę.

should w prośbach i stylu formalnym

Używając w jednej części zdania if + should, a w drugiej trybu rozkazującego, kierujemy do kogoś grzeczną prośbę lub sugestię:

Im bardziej wyszukana struktura takiej konstrukcji z should, tym bardziej taktowny stara się być mówca:

Inwersja z should i porzucenie if pojawia się również w stylu formalnym, pisanym, np. w listach urzędowych: