can, may, could, might - wyrażanie możliwości po angielsku
Czasowniki modalne służą także do wyrażenia możliwości w sensie gotowości lub braku przeszkód do zrobienia czegoś. Możliwość rozumianą jako prawdopodobieństwo omawiamy dokładniej w innym miejscu — tu również mają zastosowanie czasowniki modalne.
Czasem rozróżnienie tych dwóch aspektów nie jest łatwe i jednoznaczne, w pewnym sensie się zazębiają i niektóre gramatyki przedstawiają je razem. Naszym zdaniem jednak warto zwrócić uwagę na niuanse, zwłaszcza że tłumaczenie na język polski często tych różnic nie wychwytuje:
| możliwość (gotowość, brak przeszkód) | Nina can come tomorrow. | Nina może przyjść jutro. (Może przyjść, bo jej pasuje, czyli np. nie ma innych zajęć w tym czasie.) |
| możliwość (prawdopodobieństwo, przypuszczenie, domysł) | Nina may come tomorrow. | Nina może przyjść jutro. (Może przyjść = być może przyjdzie, co nie znaczy, że jej to pasuje.) |
W pierwszym zdaniu stwierdzamy fakt, który Nina mogła już nawet potwierdzić, natomiast drugie zdanie wyraża tylko przypuszczenie.
Podobnie jest tutaj:
| The door could be locked. | = | Drzwi można by (dałoby się) zamknąć. | |
| The door might be locked. | = | Być może drzwi są zamknięte. |
Zatem jeśli chcemy powiedzieć, że okoliczności sprzyjają, aby jakieś wydarzenie miało miejsce, czyli dla wyrażenia możliwości zrobienia czegoś (w znaczeniu „pasuje nam, mamy czas, żeby to zrobić, jesteśmy wolni/-e, jesteśmy w stanie”), użyjemy czasowników can i could.
| I could buy these shoes... | Mogłabym kupić te buty... (Czyli np. stać mnie na nie, ale w sumie nie jestem jeszcze zdecydowana.) |
| Could the firemen rescue the dog? | Czy strażacy mogliby uratować tego psa? (= Czy są w stanie / Czy daliby radę to zrobić?) |
| The doctor can see you tomorrow at 10 a.m. Is that ok? | Lekarz może panią przyjąć jutro o 10.00 rano. Czy to pani pasuje? |
Przyjrzyjcie się kolejnym przykładom.
| I can come to your office some time next week. | Mogę przyjść do waszego biura w przyszłym tygodniu. |
| We can be here after school. What about you? | Możemy tu być po szkole. A wy? |
| I can pick the documents up tomorrow before work. Won't that be too late? | Mogę odebrać dokumenty jutro przed pracą. Czy to nie będzie za późno? |
Z czasownikiem could deklaracja dotycząca przyszłości jest mniej konkretna, mniej zdecydowana niż w przypadku użycia can w tym samym kontekście:
| I could come to your office some time next week. | Mógłbym przyjść do waszego biura w przyszłym tygodniu. |
| We could be here after school. What about you? | Moglibyśmy tu być po szkole. A wy? |
| I could pick the documents up tomorrow before work. Won't that be too late? | Mógłbym odebrać dokumenty jutro przed pracą. Czy to nie będzie za późno? |
| The doctor could see you tomorrow at 10 a.m. Is that ok? | Lekarz mógłby panią przyjąć jutro o 10.00 rano. Czy to pani pasuje? |
| What time could you come here? | O której godzinie moglibyście tu przyjechać? |
Możemy także mówić o okolicznościach, które są już nieaktualne. Wyrażamy potencjalną możliwość w przeszłości. Często też krytykujemy w ten sposób czyjeś zachowanie, komentując, że coś mogłoby się stać (ale na szczęście nie stało się). Użyjemy wtedy could z perfect infinitive, np:
| Why did you do that? You could have caused an accident! | Dlaczego to zrobiłeś? Mogłeś spowodować wypadek! (Na szczęście do wypadku nie doszło.) |
| I didn't work hard enough on my English. I could have made more progress. | Nie pracowałem wystarczająco nad angielskim. Mogłem zrobić większe postępy. (Miałem potencjał, ale nie wykorzystałem go.) |
| Don't you realise?! She could have died! | Nie rozumiesz? Mogła umrzeć! (Ale tak się nie stało.) |
Można by się w tym miejscu spierać, czy przykłady te nie powinny się znaleźć w części poświęconej możliwości rozumianej jako prawdopodobieństwo, ale... Tu właśnie widać dobrze, dlaczego zdecydowaliśmy się rozdzielić te dwa pojęcia. W naszych przykładach „(mogłeś, mogłem) mogła” coś zrobić nie oznacza „być może to zrobiła”. Spójrzcie na porównanie:
| Sheila could have told Jeff the truth, but she didn't think he'd care. | Sheila mogła powiedzieć Jeffowi prawdę (okoliczności temu sprzyjały), ale nie sądziła, że będzie go to obchodziło. |
| Sheila could have told Jeff the truth and that's why he's so furious. (= She might have told him the truth.) | Sheila mogła powiedzieć Jeffowi prawdę i dlatego jest taki wściekły. |
W języku angielskim mamy dokładnie tę sama strukturę: could + perfect infinitive. Jednak tłumaczenie pozwala zobaczyć wyraźniej różnicę kontekstu. W pierwszym zdaniu mówimy, że Sheila miała możliwość powiedzenia Jeffowi prawdy, ale tego nie zrobiła, natomiast w drugim zdaniu spekulujemy — wyciągamy wnioski na temat tego, co być może się stało. Ze zdania nie wynika, czy ta sytuacja miała miejsce czy nie.
