Do i make – jak rozróżnić i kiedy używać?

You can't teach an old dog new tricks, czyli jak pies zrobił mnie w konia

Ben to niezłe ziółko, o czym wiedzą wszyscy moi sąsiedzi. Ma słuch absolutny – potrafi narobić hałasu na całą klatkę, kiedy tylko z korytarza dobiegnie najdelikatniejszy szmer. Na spacerach też daje mi popalić. Dyscyplina? Takiego słowa nie ma w naszym słowniku. Ileż to razy ganiałam za nim po całym osiedlu...

Ale ostatnio zachowanie Bena zaczęło się poprawiać. Robi małe postępy, a mianowicie nie szarpie się szaleńczo na smyczy na widok innego psa, pozwala założyć sobie w autobusie kaganiec, a nawet czasem przychodzi grzecznie, gdy go wołam, zamiast biec w odwrotnym kierunku, jak to miał wcześniej w zwyczaju. I takie zrobił na mnie wrażenie, tak mnie tą dojrzałą postawą rozczulił, że gdy znajomy zaproponował wspólne wyjście z psami i spuszczenie naszych milusińskich ze smyczy na pobliskiej łączce („Nie zrobi im to żadnej krzywdy, prawda?”), zrobiłam wyjątek i dałam się namówić. Przecież znajomy zrobił kurs behawiorysty zwierzęcego, więc chyba można oddać się - a konkretnie Bena - w jego ręce?

Już po paru minutach spaceru wiedziałam, że źle zrobiłam. Czując bowiem powiew wolności, Ben natychmiast stracił zainteresowanie suczką sąsiada i – dawnym zwyczajem – ruszył w szaleńczy rejs po okolicy. Okolicy niezbyt przyjaznej, naszpikowanej tramwajami i samochodami. Sąsiad robił dobrą minę do złej gry. Uśmiechał się bezradnie, myśląc zapewne, że już nigdy więcej nie zrobi takiego błędu. A mnie serce waliło z przerażenia jak szalone.

Nieoczekiwanie jednak to właśnie tramwaj przyszedł – a raczej nadjechał – z pomocą. Oszołomiony hałasem maszyny, Ben zamarł w bezruchu na nasypie przy torach. Kiedy do niego podbiegłam, zrobił słodką minę niewiniątka (jaka szkoda, że nie zrobiłam mu zdjęcia!) i nieśmiało zaczął merdać ogonem. Był wyraźnie zadowolony, że pancia uratuje go przed żelaznym smokiem. I jak tu zrobić mu scenę za niesubordynację? W wyciąganiu konsekwencji jestem niestety niekonsekwentna.

Z pewnością zauważyliście, że naszym słowem przewodnim jest dziś czasownik robić. W języku angielskim ma on dwa odpowiedniki: do i make.

dodo

robić

makemake

robić, wykonywać

kiedy używać czasownika do a kiedy make

Do wybierzemy, gdy będziemy mówić o działaniu w sensie ogólnym, np.

Make używa się, gdy chodzi o tworzenie czegoś, np.

kolokacje z do i make

Ponadto, są stałe kolokacje, w których używamy konkretnego czasownika. Niestety, trzeba się ich nauczyć na pamięć... W naszym tekście o wyrywającym się do wolności Benie, pojawiły się dwa wyrażenia, których podstawą będzie w języku angielskim czasownik do:

Pozostałe wytłuszczone w opowiastce wyrażenia wymagają użycia czasownika make:

Co jeszcze można robić?

Nie trzymajmy się jednak kurczowo dosłownego tłumaczenia – język polski jest giętki i angielskie do oraz make nie zawsze wymagają polskiego robić. Eksperyment i badania można też przeprowadzić, a listę sporządzić czy spisać.

Spójrzcie na inne przykłady kolokacji, których podstawą są czasowniki do i make.

idiomy z do i make

A jak się robi kogoś w konia? Tym razem też nie przyda się żaden z dwóch omawianych czasowników. Angielski odpowiednik tego idiomu brzmi:

Take jest też właściwym czasownikiem, gdy mówimy o robieniu zdjęć:

Skoro wspomnieliśmy o idiomach, spójrzcie na przykłady, w których pojawiają się czasowniki make lub do.

phrasal verbs z do i make

Czasowniki do i make są również podstawą czasowników frazowych. Oto kilka przykładów:

A teraz mała dygresja. Nie sądzicie, że nasz serwis z każdym dniem robi się (is getting/is becoming) coraz ciekawszy? To dlatego, że...