Jak po angielsku mówić o książkach i czytaniu

All things bookish, czyli (prawie) wszystko, co chcieliście wiedzieć o książkach, ale baliście się zapytać

Ponieważ nasza strona edukacyjna powiązana jest z księgarnią językową Bookcity, nadszedł chyba czas, aby poświęcić uwagę zagadnieniu książek i czytelnictwa.

Jak to możliwe, że do tej pory nie pojawił się u nas artykuł na ten temat? Dostrzegamy dwa powody.

Pierwszy z nich to po prostu przeoczenie — cóż, zdarza się też najlepszym. Druga przyczyna to obszerność tematu. Zdajemy sobie sprawę, że literatura i czytanie to zagadnienia zbyt pojemne na jeden tekst, a więc trzeba dokonać zmyślnej selekcji. Jeśli poczujecie niedosyt, zachęcamy do zanurzenia się w internecie, gdzie jest wystarczająco dużo materiałów, dzięki którym można wzbogacić słownictwo z tego tematu. Mimo utyskiwań na niski poziom czytelnictwa, znajdziecie wiele stron poświęconych literaturze, książkom i czytaniu. Wpisy i filmiki blogerów książkowych, recenzje profesjonalnych krytyków, wywiady z autorami czy opracowania naukowe to tylko niektóre materiały, z których można czerpać wiedzę, także językową. Znajomość takiego słownictwa przyda się do przyjrzenia się, co dzieje się w literackim świecie, co jest wydawane i cenione za granicą, a z czasem może nawet zmotywuje do wymiany opinii na forach internetowych dla pasjonatów literatury. Jednym słowem: warto!

bookbook

książka

all things bookish

Przymiotnik bookish (książkowy lub dużo czytający), który widzicie w śródtytule, to jedno z wielu słów w języku angielskim, których elementem jest book, czyli książka. Osobom na poziomie podstawowym powinny być znane:

bookcasebookcase

regał na książki, biblioteczka

bookshelfbookshelf

półka na książki

bookshopbookshop

księgarnia

Book pojawia się też w kilku terminach uznanych za bardziej zaawansowane językowo, choć dla miłośników książek jest to na pewno słownictwo niezbędne.

bookmarkbookmark

zakładka

bookwormbookworm

mól książkowy

Ciekawe terminy to booktruck i book town. Trudno je znaleźć w słownikach, ale molom książkowym na pewno wiele mówią. Booktruck to mała ciężarówka zaadaptowana na obwoźną (mobilną) księgarnię, która dociera do miejsc, gdzie normalnie trudno kupić książki. Book town to miasteczko, w którym znajduje się duża liczba antykwariatów i księgarń. Na całym świecie takich miejscowości, które są rajem dla fanatyków zakupów książkowych i czytania, jest podobno co najmniej kilkadziesiąt.

słownictwo angielskie — akcesoria i gadżety dla mola książkowego

Książka i zakładka to podstawowe wyposażenie mola książkowego. Wnikliwym czytelnikom przyda się także coś do sporządzania notatek (ołówek, bo po książkach nie bazgrzemy długopisem!) oraz lupa i okulary, jeśli bez takowych mamy problemy z odczytaniem tekstu.

magnifying glassmagnifying glass

lupa, szkło powiększające

Producenci gadżetów nie śpią i coraz śmielej żerują na emocjach czytelników. W sklepach są zatem jeszcze do kupienia np:

Oczywiście jest też wynalazek dla tych, którym kończy się miejsce na półkach (bookshelf space):

Mimo rozwoju technologii, prawdopodobnie najlepszą porą na czytanie pozostają długie jesienne i zimowe wieczory, nie zapominajmy więc o trzech ważnych akcesoriach, którymi są:

Kubek, koc, kot... Czyżby Koleżeński Klub Książkowy?

Jeśli chcemy miłość do książek obwieścić całemu światu, można się zaopatrzyć w akcesoria zdobione stosownym książkowym wzorem, np:

Gadżetów, którymi sygnalizujemy przynależność do kręgu pasjonatów czytelnictwa jest na rynku o wiele więcej — do wyboru, do koloru. Możecie je znaleźć po wpisaniu w wyszukiwarkę internetową haseł takich jak gifts for book lovers, reading gadgets, itp.

gatunki literackie i rodzaje książek po angielsku

poempoem

wiersz

No dobrze, dzięki rzucającym się w oczy akcesoriom wszyscy już wiedzą, że czytamy. Pora na coś... cięższego gatunkowo. Pasja do książek to przecież nie tylko piny i zakładki, prawda? Przyjrzyjmy się absolutnie niezbędnym terminom, które dotyczą literatury. Przytaczamy najbardziej ogólne określenia w tej kategorii. Studenci literaturoznawstwa dołożyliby tu na pewno więcej haseł, ale nasza zasada — choć nie zawsze udaje się jej trzymać — brzmi: nie przytłaczać.

Zacznijmy od terminu gatunek literacki, którego odpowiednikiem w języku angielskim jest... pochodzące z francuskiego słowo genre:

Spójrzcie na kilka najbardziej popularnych gatunków literackich:

Gatunki lietrackie można zakwalifikować do szerszej kategorii, jaką jest rodzaj. Pamiętacie trzy rodzaje literackie?

I jeszcze inny podział, który pozwala w księgarni udać się w kierunku regałów z interesującą nas formą:

W dziale o nazwie non-fiction należy szukać przede wszystkim reportaży. Ten gatunek od jakiegoś czasu cieszy się rosnącą popularnością.

Zwolennicy kultury wysokiej z odrazą patrzą na pisane prostym językiem pozycje o wątpliwych walorach literackich. Książki takie, często wydawane seriami na tanim papierze, określa się czasem terminami, które mają zdeprecjonować ich wartość.

Jednak w kierunku dzieł bardziej ambitnych również padają słowa krytyki. High-brow literature to literatura „przeintelektualizowana”, postrzegana jako zbyt wymagająca, a highbrows to jej czytelnicy, czyli wąskie grono odbiorców, które skupia się wokół ośrodków akademickich lub do tego aspiruje. Przykładami dzieł, które mogą być trudne dla przeciętnego czytelnika, są na pewno Ulisses Jamesa Joyce'a czy Gravity's Rainbow Thomasa Pynchona.

słownictwo angielskie — co można kupić w księgarni

Nasz śródtytuł mógłby być tytułem poradnika dla człowieka przyszłości, zgodzicie się? O ile słowo księgarnia będzie jeszcze cokolwiek komuś mówiło... Smutna, jednak prawdopodobna rzeczywistość. Niezależne księgarnie kameralne (independent bookshops) z trudem radzą sobie na rynku. W dobie koncernów i zakupów internetowych, księgarnie, które nie należą do większej sieci, często przegrywają z oferującymi kosmiczne rabaty konkurentami. Szkoda. Księgarnie kameralne to nie sklepy, a lokalne centra kultury, gdzie klient może liczyć na fachową poradę, a asortyment dobierany jest z rozmysłem i sercem.

Rodzaje książek, które można znaleźć na półkach księgarni czy biblioteki, podzieliliśmy jak zwykle według subiektywnego klucza.

• książki dla pięknoduchów

• książki dla tych, którzy lubią się bać

• książki dla podróżników

• książki dla bujających w obłokach

• i dla realistów...

• książki dla zabieganych

• i dla tych, którzy czasu mają w nadmiarze

• książki dla wzrokowców

• książki dla tych, którzy uczą się języków

dictionarydictionary

słownik

• i wreszcie coś na skołatane nerwy

Jeśli zamiast słowa pisanego preferujecie głos lektora, który czyta treść książki, na rynku jest coraz bogatsza oferta tego typu publikacji, których angielska nazwa brzmi (a raczej wygląda) swojsko:

Dla lubiących nowinki technologiczne są książki w wersji elektronicznej, które można pobrać w specjalnym formacie na czytnik:

Jeśli szukamy informacji na interesujący nas temat, na przykład dla potrzeb hobbystycznych czy akademickich, zajrzyjmy do działu reference books. Na półkach będą tam między innymi:

Jeśli nam się poszczęści, w księgarni może czekać na nas książka z autografem (autograph):

Poza książkami, w dobrych księgarniach można także kupić magazyny literackie, czyli czasopisma, w których znajdziemy zapowiedzi i recenzje książek, rozmowy z twórcami, fragmenty utworów prozatorskich, a także wiersze, artykuły na tematy literackie, itp.

Jak widzicie, jest w czym wybierać. Nic dziwnego, że czasem stos książek do przeczytania (to-be-read pile) rośnie w zastraszającym tempie. Ale jak nie ulec tak bogatej ofercie? Japończycy ukuli nawet termin tsundoku, który odnosi się do nadmiernego kupowania książek. Książek, których — przyznajmy to szczerze — chyba nigdy nie zdążymy przeczytać.

Być może w desperackiej próbie ogarnięcia powiększającego się i przytłaczającego stosu lektur, niektórzy uczą się szybkiego czytania (speed reading).

Podejrzewamy, że takie techniki opanowali krytycy książkowi (literary critics). Przeczytanie co najmniej kilku książek w tygodniu, przy wielu innych codziennych obowiązkach, bo przecież nie żyjemy na bezludnej wyspie, wydaje się niemal sztuką magiczną.

Jeśli zatem ambicja prowadzi Was w kierunku oczytania, speed-reading może być jakimś wyjściem.

Mamy nadzieję, że księgarnie jednak nie znikną z przestrzeni publicznej. Jednym z projektów, który ma temu zapobiec, jest wprowadzenie jednolitej (sztywnej) ceny książki (po angielsku fixed book price).

książki — czasowniki angielskie

Speed reading rymuje się z proofreading, a stąd już rzut beretem do pytania kto za tym wszystkim stoi. Zanim książka trafi w ręce spragnionego czytelnika, przechodzi przez ręce lub komputery co najmniej kilku ekspertów. Spójrzcie na angielskie nazwy zawodów, których przedstawiciele uczestniczą w procesie powstawania książki.

Teraz dopiero można książkę wydać, czyli release, albo inaczej:

A kiedy książka wychodzi (comes out) i trafia do sprzedaży (hits the shelves), wiele innych osób ma ręce pełne roboty:

Sprzedażą książek zajmują się także uliczni sprzedawcy i antykwariusze:

O to, żeby książka trafiła do czytelnika dba również:

a busy reader

Czytelnicy wydają się tylko biernymi odbiorcami, ale przecież do ich działalności też można przypisać sporo czasowników, np:

Nie zapominajmy o czasowniku smell, czyli wąchać. Powstają nawet specjalne perfumy o zapachu książek. Zwłaszcza egzemplarze antykwaryczne cieszą się sporym uznaniem. :)

A i sposobów czytania jest bez liku:

słownictwo angielskie — bohaterowie książki

Wspomnieliśmy już o wielu osobach zaangażowanych w proces pracy nad książką. Spójrzmy jeszcze na samego twórcę, odbiorcę oraz bohaterów tekstu.

Skoro mowa o twórcach, trzeba wspomnieć, że niektórzy wydają pod pseudonimem (pseudonym). W kontekście literackim używa się zwykle terminu:

Charles Lutwidge Dodgson, Mary Ann Evans, Samuel Langhorne Clemens, Victoria Lucas, Eric Arthur Blair... Te nazwiska pewnie niewiele Wam mówią. A to nie kto inny jak Lewis Carroll, George Eliot, Mark Twain, Sylvia Plath i George Orwell.

Można nawet przybrać więcej niż jeden pseudonim artystyczny. Na taki zabieg zdecydowała się na przykład
Joanne Rowling, znana jako J.K.Rowling, czyli autorka serii książek o Harrym Potterze. Kiedy wydała książkę dla dorosłych The Cuckoo's Calling, podpisała ją pseudonimem Robert Galbraith.

Od twórców i bohaterów literackich przechodzimy do ostatniego ogniwa, czyli czytelnika, którego rola jest niemniej ważna, co możemy podeprzeć cytatem (quotation) z Samuela Johnsona:

To stwierdzenie ma drugie dno, jeśli wspomnimy o fan fiction, czyli nieoficjalnych utworach literackich, których autorami są... fani danego dzieła. Wyobraźnia czytelników jest nieposkromiona. Wykorzystując postacie czy wątki z wybranego utworu, dopisują dalszy ciąg oryginalnej opowieści, rozwijają wątki poboczne, przedstawiają alternatywny przebieg wydarzeń, itd. Wydawałoby się, że taka pomysłowość może wzbudzać tylko podziw, jednak nie wszystkim autorom oryginalnych dzieł jest ona wsmak. Niektórzy pisarze czy pisarki bronią swych praw autorskich (copyrights) i żądają usunięcia z serwisów internetowych opowiadań opartych na ich utworach.

Czytelnik, czyli entuzjasta, pasjonat, wielbiciel... Sporo słownictwa przydatnego do wypowiadania się o swoim stosunku do czytania znajdziecie w artykule jak po angielsku mówić o zainteresowaniach.

Bardziej aktywni pasjonaci konkretnego dzieła czasem tworzą społeczności fanów (fandom), które spotykają się na konwentach, prowadzą dyskusje internetowe, organizują okołoliterackie wydarzenia, itp.

Czytelnik czytelnikowi nierówny, ale wszystkich można wrzucić do jednego worka, który nazywa się:

skąd wziąć książkę

Poza wspomnianą już księgarnią, książki znajdziemy w wielu innych miejscach:

Kupować czy pożyczać? Oto jest pytanie (oczywiście, chodzi o borrowing, not lending! ). Jeśli optujecie za kupowaniem, grozi Wam przynależność do kategorii hoarder, czyli osób, które chomikują rzeczy bez opamiętania.

Zostawiamy Was z refleksją, a w międzyczasie spójrzcie na inne kategorie, do których być może moglibyście się zaliczyć.

słownictwo angielskie — treść książki

Co znajdziemy w książce? Pokrzepienie, nadzieję, zachwyt, wzruszenie, współczucie, rozrywkę, radość, odskocznię od rzeczywistości... To wszystko prawda. A z elementów bardziej uchwytnych?

słownictwo angielskie — o czym jest i jak jest napisana książka

elementy książki po angielsku

Gdy zajrzymy na strony poświęcone dla specjalistów, którzy zajmują się np. konserwacją książek, znajdziemy tam wiele terminów dotyczących budowy książki, które obce są nawet pasjonatom czytelnictwa. Na potrzeby artykułu wybraliśmy tylko najważniejsze naszym zdaniem określenia.

Książka, jaka jest, każdy widzi. Wśród pasjonatów są też esteci, a dla nich istotny jest rodzaj oprawy. W tabeli kilka podstawowych terminów:

słownictwo angielskie — uszkodzenia i problemy z książkami

Osoby, które obcują z książkami, to często esteci, dla których wrażenia zmysłowe są równie ważne jak treść dzieła. Dla wielu czytelników nie do pomyślenia jest na przykład zakup książki używanej, a w księgarni oglądają egzemplarz z każdej strony, aby wyłapać ewentualne najdrobniejsze uszkodzenia. Często zażalenia do sprzedawcy są uzasadnione:

I jeszcze kilka innych problemów, które pozwolą na uzyskanie rabatu:

Wszystkie te problemy przestają mieć znaczenie, gdy poszukiwany przez nas tytuł okazuje się być niedostępny. Wtedy niektórzy gotowi są zapłacić prawie każdą kwotę nawet za wybrakowany egzemplarz.

wrażenia z lektury — zalety, rekomendacje

Co pozytywnego można powiedzieć o książce?

Wreszcie — co nie bez znaczenia:

Kiedy krótki opis nas zachęca, można powiedzieć:

wrażenia z lektury — wady

Niestety, nie wszystkie książki są na tyle wciągające, żeby chciało się je czytać od deski do deski. Co nam może nie odpowiadać? Spójrzcie na kilka zarzutów wobec lektur, które rozczarowują:

nagrody literackie

Na koniec coś, co wzbudza wiele emocji — zarówno wśród autorów, jak czytelników. Nagrody literackie.

Najbardziej prestiżową brytyjską nagrodą literacką jest Nagroda Bookera (the Booker Prize):

W odpowiedzi na fakt, że w 1992, mimo większej liczby wydanych książek autorstwa kobiet, do tej nagrody nominowano tylko mężczyzn, powołano nagrodę wyłącznie dla pisarek:

Cieszy się ona dużą renomą, a przyznawana jest każdego roku za powieść anglojęzyczną autorstwa kobiety dowolnego obywatelstwa.

Inne ważne nagrody literackie w Wielkiej Brytanii to:

W Stanach Zjednoczonych najważniejszymi nagrodami literackimi są:

Cały świat literacki co roku czeka jednak z niecierpliwością na ogłoszenie nominacji, a potem na wybór laureata lub laureatki najbardziej prestiżowej nagrody w dziedzinie literatury na świecie, którą jest oczywiście:

Mamy nadzieję, że przeczytaliście nasz artykuł z przyjemnością, i że zainspirował Was do dalszych poszukiwań językowych.