Nie bądź taki do przodu! Jak po angielsku mówić o tym, że ktoś się wywyższa
Fat cats i top dogs, czyli kilka słów o ważniakach
Tym razem nie będzie o zwierzętach, skąd więc w podtytule kot i pies? Postanowiliśmy przyjrzeć się angielskiemu słownictwu, które przydaje się do opisu osób zajmujących wysokie stanowiska albo pełniących ważne funkcje w jakiejś grupie czy organizacji. A także tych, które do tego aspirują albo... tylko wydaje im się, że już do tego miejsca dotarły. Krótko mówiąc – będzie o ważniakach, a zwłaszcza o tych, którzy wyższość nad innymi lubią okazywać. Jeśli kiedykolwiek mieliście w domu futrzanego pupila, wiecie, że koty i psy niejednokrotnie dają wyraz swojemu poczuciu wyższości nad innymi domownikami, prawda? Było więc kwestią bezdyskusyjną, że to one będą sponsorowały ten artykuł.
W języku angielskim znajdziemy wiele idiomów i związków frazeologicznych, które odnoszą się do tej irytującej przypadłości – bo zgodzicie się chyba, że tylko w wydaniu psim lub kocim takie zachowanie może wywołać uśmiech sympatii.
Z oczywistych względów, prezentowane w tym artykule słownictwo to nasz subiektywny wybór.
A tak na marginesie, przy okazji wyszło na jaw, że nie mamy do czego podlinkować psów – trzeba będzie jak najszybciej nadrobić to przeoczenie.
angielskie idiomy o aroganckim zachowaniu
be too big for one's boots | mieć o sobie za wysokie mniemanie; strugać ważniaka |
throw one's weight around | szarogęsić się, rządzić się |
put on airs and graces/give oneself airs and graces | pysznić się; gwiazdorzyć |
be too clever by half | mądrzyć się |
act as if one owned the place | zachowywać się arogancko (dosł. jakby się było u siebie) |
think the whole world revolves around you | myśleć, że cały świat się kręci wokół ciebie |
know all the answers | myśleć, że wszystko się wie |
talk down to somebody | mówić do kogoś z wyższością/arogancją |
be the cat's whiskers | być pępkiem świata (cat's whiskers – a nie mówiłam!) |
Tak się jakoś dzieje, że do osób, które swoim zachowaniem i postawą nas irytują, szybko przylegają łatki. Korzystamy z nich, kiedy uznamy, że najwyższy czas pokazać delikwentowi, jak go widzą inni.
Ok, (tu pada wybrane określenie), why don't you tell us...? |
Czyli w wolnym tłumaczeniu:
No dobra, skoro jesteś taki cwany, to może nam powiesz...? |
Jeśli nie odpowiada Wam powyższy przykład, możecie też zaczerpnąć z repertuaru Hana Solo, który w ten oto sposób zwrócił się do księżniczki Lei w filmie Star Wars (Gwiezdne Wojny) George'a Lucasa:
Look, Your Worshipfulness, let's get one thing straight. I take orders from just one person: me. |
O ile choć trochę wyglądem przypominacie młodego Harrisona Forda, jest szansa, że gwiazdorzący znajomy wybaczy ironię.
Internet na pewno podsunie Wam jakieś top ten comebacks for dealing with arrogant people, czyli błyskotliwe riposty, którymi możecie dać wywyższającej się osobie sygnał, że nadszedł czas, aby
come/get down off one's high horse | zejść z piedestału |
Warto mieć choć jedną celną odpowiedź w pogotowiu. Spójrzcie teraz na kilka innych łatek, które odnoszą się do zadzierających nosa osób. Radzimy jednak używać ich z namysłem i umiarem. Jak wiadomo, poza urokiem osobistym Harrisona Forda, nic tak nie rozładuje napięcia jak poczucie humoru.
jak po angielsku określić zarozumiałą osobę
smarty pants | mądrala, cwaniak |
smart arse (AmE: smart ass) | mądraliński, cwaniaczek |
know-all (AmE: know-it-all) | zarozumialec, pan mądraliński |
clever clogs (BrE) | mądrala, cwaniak |
smart alec/aleck | mądrala, cwaniak |
tin god | ważniak |
brainiac | mądrala |
W ramach autorefleksji muszę się Wam z czegoś zwierzyć. W powyższej tabelce wśród tłumaczeń na język polski nie uwzględniłam form żeńskich (np. cwaniaczka, ważniaczka). Możecie mnie posądzić o stronniczość, ale wydaje mi się, że tendencje do ważniakowania częściej przejawiają jednak panowie, nie sądzicie? W Internecie roi się od męskich komentarzy samozwańczych (self-appointed) ekspertów od... wszystkiego. Taki mój kij w mrowisko.
Przyjrzyjmy się teraz jednostkom, które w wyścigu szczurów wybiły się na czołówkę.
gruba ryba itp. po angielsku
top dog | ktoś, kto wiedzie prym w grupie, lider, szef |
Jack always wanted to be top dog, whatever he was involved in. | |
fat cat | szycha, gryba ryba |
That house over there must belong to a fat cat who's rolling in money. | |
big fish/cheese/gun/wheel/noise/shot | szycha, gruba ryba (podobno po polsku też: bonza, fisza ;) ) |
His father is a big shot in banking. | |
baron | potentat, baron, magnat |
A media baron suspected of killing two people in a hit-and-run accident last Tuesday has been traced down and detained by the police. | |
mogul | magnat, osoba wpływowa |
A media mogul has more power than many politicians. | |
bigwig | gruba ryba, ważniak |
My father knows all local bigwigs, so I'm not afraid of your threats. | |
heavyweight | osoba, która ma dużą władzę i wpływy |
You're dealing with a political heavyweight here, so you'd better be careful. | |
Mister Big | szef, boss, jego osobistość |
Don't tell me Mister Big himself came to your office to meet you! | |
the big enchilada/the top enchilada | gruba ryba (AmE) |
This guy is the top enchilada in the media. | |
tycoon | potentat, magnat |
Her father's a property tycoon. | |
magnate | magnat |
As a son of an industrial magnate, he's a privileged young man. |
Nie zapominajmy, że poza względami finansowymi i siłowymi, na wyróżnienie z tłumu można zasłużyć ponadprzeciętnym talentem, autorytetem moralnym, itp:
leading light | czołowa postać |
She's a leading light in the theatre world. | |
the grand old man of something | nestor |
How can you not know the grand old man of American theatre? | |
luminary | człowiek wybitny w dziedzinie sztuki, kultury; luminarz |
Thousands of people flocked to the book fair attracted by an opportunity to meet the luminaries of literary world. | |
personage | osobistość, znana postać |
A number of public personages appeared at the funeral of a much-loved activist. | |
(uncrowned) king/queen | (niekoronowany) król / (niekoronowana) królowa |
Since her unimpressive debut album, she has gone a long way to become the uncrowned queen of pop. | |
grandee | ważna figura |
They only go to those parties to rub shoulders with other grandees. |
Oprócz rzeczowników, do charakterystyki osób, które zbyt często swym zachowaniem dają nam do zrozumienia, że znajdują się na piedestale, możemy użyć przymiotników.
angielskie przymiotniki do opisu aroganckiego zachowania
superior | wyniosły |
big-headed | zarozumiały |
patronizing | protekcjonalny |
cocky | zarozumiały, pyszałkowaty |
conceited | zarozumiały |
self-important | zadufany w sobie, zarozumiały |
pompous | nadęty, pompatyczny |
arrogant | arogancki |
toffee-nosed | zadzierający nosa |
brash | arogancki, bezczelny |
condescending | protekcjonalny |
uppity | arogancki, wyniosły |
smug | zadowolony z siebie (w irytujący sposób, okazujący wyższość) |
snooty | nadęty, przemądrzały, bufonowaty |
stuck-up | zarozumiały, nadęty, pyszałkowaty |
toplofty | pretensjonalny, wyniosły |
Z doświadczenia wiecie na pewno, że skłonności do ważniakowania przejawiają nie tylko jednostki, prawda? Zgodnie z zasadą, że ciągnie swój do swego, spotykamy na swojej drodze większe lub mniejsze grupy, które wyróżniają się na tle innych i czasem tę przewagę próbują wykorzystywać. Oto nasz subiektywny wybór.
śmietanka towarzyska po angielsku
the cream of the crop/ the crème de la crème | (sama) śmietanka |
The world premiere of the film attracted the crème de la crème of show business. | |
glitterati | śmietanka towarzyska |
The seats in the first rows were reserved for the city's glitterati. | |
elite | elita, tuzy |
He's always aspired to belong to the country's intellectual elite. | |
top brass | wierchuszka, najważniejsi urzędnicy, szefostwo |
I'm not in a position to make such decisions. You'll need to speak to the top brass. | |
the great and the good | ważne osobistości, ważni ludzie |
The great and the good are protesting alongside average citizens to attract the world's attention to the tragic situation in their country. | |
movers and shakers | grube ryby; ludzie wpływowi, którzy decydują o losach większych społeczności |
All the city's movers and shakers came to the mayor's funeral. | |
the big boys | grube ryby |
You're small fry in the industry, Fred. You'd better not ignore the big boys. | |
clique | koteria, klika |
Show business is a clique, son. You'll always feel like an outsider. |
Nie odnaleźliście siebie w żadnym z przytoczonych w artykule określeń? Nie przejmujcie się zbytnio. Jak mówi powiedzenie:
The bigger they are, the harder they fall. |
Chodzi w nim o to, że im więcej ma się władzy, tym bardziej bolesna jest jej utrata. Tylko kotom udaje się spaść na cztery łapy – takie cwaniaczki. ;) I tym optymistycznym akcentem kończymy na dziś. Do następnego!